Οι αρρυθμίες όταν γίνονται αντιληπτές – μπορεί να έχουν ως το λεγόμενο αίσθημα παλμών, τον ακανόνιστο χτύπο της καρδιάς ο οποίος μπορεί να βραδύς ή ταχύς, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να αισθανόμαστε κενό επί παρουσία παύσεων. Η καρδιά υπό φυσιολογικές συνθήκες λειτουργεί με σταθερό ρυθμό- ο οποίος λέγεται φλεβοκομβικός- και μεταβάλλεται ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού. Στην περίπτωση που η λειτουργία της καρδιάς δεν είναι πλέον ρυθμική, εμφανίζονται οι λεγόμενες αρρυθμίες της καρδιάς.
Αρρυθμίες :Τύποι
Η καρδιά είναι ένας μυς που συνεχώς τροφοδοτεί το σώμα με οξυγονωμένο αίμα από τους πνεύμονες . Έχει τέσσερεις κοιλότητες: δύο μικρότερες, καρδιακές κοιλότητες (δεξιός και αριστερός κόλπος) και δύο μεγαλύτερες, καρδιακές κοιλότητες που λειτουργούν ως αντλίες (δεξιά και αριστερή κοιλία)..
Οι αρρυθμίες ανάλογα με την προέλευσή τους διακρίνονται στις υπερκοιλιακές και στις κοιλιακές.Επίσης μπορούν να διακριθούν σε ακίνδυνες και σε επικινδύνες, όσον αφορά τον κίνδυνο για τον ασθενή
Η πλεόν συχνή καρδιακή αρρυθμία είναι η κολπική μαρμαρυγή. Η κολπική μαρμαρυγή αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο στην σύγχρονη ηλεκτροφυσιολογία και αναπτύσσεται σε ξεχωριστό κεφάλαιο αυτής της ιστοσελίδας.
Υπερκοιλιακές αρρυθμίες
Σε αντίθεση με την κολπική μαρμαρυγή, οι υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες είναι απόλυτα ρυθμικές. Χαρακτηρίζονται συνήθως από απότομη έναρξη και διακοπή Εκτός του αισθήματος παλμών, οι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν ανάλογα με την συχνότητα της ταχυκαρδίας (από 150 έως 250 σφύξεις το λεπτό) ζάλη, προκάρδιο άλγος (ιδίως αν συνυπάρχει στεφανιαία νόσος), ή λιποθυμία (συγκοπή) Η πρόγνωση των ασθενών με υπερκοιλιακές ταχυκαρδίες (πλην αυτών με εμφανή δεμάτια τύπου WPW) είναι άριστη και η αντιμετώπισή τους στοχεύει στην βελτίωση της ποιότητας ζωής, κυρίως επειδή αφορούν νέα άτομα χωρίς άλλα καρδιακά νοσήματα.
Αρρυθμίες :Κομβική ταχυκαρδία επανεισόδου
Το κέντρο πραραγωγής των ηλεκτρικών ερεθισμάτων στην καρδιά βρίσκεται στο φλεβόκομβο. Τα ερεθίσματα αφού διεγείρουν τους κόλπους μεταφέρονται διαμέσου του κολποκοιλιακού κόμβου στις κοιλίες. Σε ένα ποσοστό περίπου 16-18 % των ανθρώπων, ο κολποκοιλιακός κόμβος μπορεί να περιλαμβάνει δύο οδούς αγωγής των ερεθισμάτων από τους κόλπους στις κοιλίες, μία ταχεία και μία βραδεία οδό.
Φυσιολογικά , τα ερεθίσματα διέρχονται από τους κόλπους προς τις κοιλίες διαμέσου της ταχείας οδού. Σε ειδικές περιπτώσεις, στους ασθενείς με διπλή οδό μπορεί να δημιουργηθεί «βραχυκύκλωμα» μεταξύ των δύο αυτών οδών με αποτέλεσμα την εμφάνιση της κομβικής ταχυκαρδίας επανεισόδου, που αποτελεί τη συχνότερη ρυθμική υπερκοιλιακή ταχυκαρδία . Η έναρξη της ταχυκαρδίας είναι απότομη με καρδιακές συχνότητες συχνά ιδιαίτερα υψηλές (180-220 σφύξεις ανά λεπτό).
Η ανάταξη (τερματισμός) της ταχυκαρδίας, πορεί να επέλθει αυτόματα, διαφορετικά με βαγοτονικούς χειρισμούς (δοκιμασία Valsalva, μάλαξη καρωτιδικού κόλπου,βήχα) και εφόσον αυτοί αποτύχουν με χρήση φαρμακευτικών μέσων ή ηλεκτρικής ανάταξης με απινιδωτή.
Φαρμακευτικά και για την αποφυγή υποτροπήών χορηγούμε β-αποκλειστές, αναστολείς διαύλων ασβεστίου, αντιαρρυθμικά σκευάσματα κατηγορίας ΙC ή πιο αποτελεσματικά προβαίνουμε σε κατάλυση .
Αρρυθμίες :Κολποκοιλιακή ταχυκαρδία από επανείσοδο
Σε μερικούς ανθρώπους, υπάρχει εκ γενετής εκτός του κολποκοιλιακού κόμβου και μια επιπρόσθετη επικοινωνία μεταξύ κόλπων και κοιλίών Πρόκειται για ελλειμματικές μυϊκές συνδέσεις που ονομάζονται παραπληρωματικά δεμάτια. Όταν το δεμάτιο μπορεί να άγει τα ερεθίσματα από τους κόλπους προς τις κοιλίες, μπορεί να είναι εμφανές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα, ενώ όταν άγει μόνο ανάστροφα από τις κοιλίες προς τους κόλπους τότε αναφερόμαστε σε αποκεκρυμμένα δεμάτια. Ένα γνωστό και σχετικά συχνό σύνδρομο είναι το Wolff-Parkinson-White (WPW) που χαρακτηρίζεται από επεισόδια ταχυκαρδίων .λόγω ύπαρξης εμφανούς δεματίου.
Η κολποκοιλιακή ταχυκαρδία επανεισόδου εμφανίζεται όταν δημιουργηθεί βραχυκύκλωμα μεταξύ κολποκοιλιακού κόμβου και δεματίου. Ιδιαίτερης επικινδυνότητας είναι περίπτωση εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής σε ασθενείς με εμφανή δεμάτια, όπου υπάρχει κίνδυνος αιφνιδίου θανάτου λόγω πολύ γρήγορης μεταφοράς ηλεκτρικών ερεθισμάτων διαμέσου του δεματίου από τους κόλπους προς τις κοιλίες.
Όταν ένα δεμάτιο , εμφανές ή αποκεκρυμμένο, προκαλεί αρρυθμίες θεραπεία επιλογή είναι η κατάλυση.
Ένα αποκεκρυμμένο δεμάτιο, που ανευρίσκεται τυχαία κατά τη διάρκεια ηλεκτροφυσιολογικής μελέτης που διενεργείται για άλλο λόγο δεν χρήζει θεραπείας.
Όταν ένα εμφανές δεμάτιο (WPW) είναι ασυμπτωματικό,προβαίνουμε σε διαστρωμάτωση κινδύνου για αιφνίδιο καρδιακό θάνατο. Γενικά ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος όσο ταχύτερο είναι το δεμάτιο στην αγωγή του . Η διαστρωμάτωση γίνεται με Holter ρυθμού , δοκιμασία κόπωσης, και ηλεκτροφυσιολογική μελέτη.
Σε άτομα υψηλού κινδύνου ενδείκνυται η κατάλυση (ablation) και ο καυτηριασμός του παραπληρωματικού δεματίου ακόμη και επί απουσίας συμπτωμάτων για την αποφυγή ενδεχόμενης εμφάνισης αιφνιδίου καρδιακού θανάτου.
Αρρυθμίες :Κολπική ταχυκαρδία
Προέρχεται από μία ή περισσότερες εστίες στους κόλπους και εμφανίζεται σε ασθενείς με υποκείμενη καρδιοπάθεια (προηγούμενο καρδιακό χειρουργείο, συγγενή καρδιοπάθεια), ή με εξωκαρδιακή διαταραχή (θυρεοειδοπάθεια). Ενίοτε μπορεί να παρουσαστεί και σε υγιή άτομα, χωρίς συνυπάρχουσες παθήσεις.
Κοιλιακές αρρυθμίες
Οι κοιλιακές αρρυθμίες μπορεί να εμφανιστούν είτε με την μορφή πολλαπλών έκτακτων κοιλιακών συστολών, ή με μορφή μη εμμένουσας κοιλιακής ταχυκαρδίας (τουλάχιστον 3 συνεχόμενα συμπλέγματα) ή ως εμμένουσα κοιλιακή ταχυκαρδία διάρκειας >30 δευτερόλεπτων ή και λιγότερο εάν είναι συμπτωματική και προκαλεί συγκοπή στον ασθενή. Ο αλγόριθμος αντιμετώπισης των ασθενών με κοιλιακές αρρυθμίες, ανεξάρτητα από την μορφή εμφάνισης, συνιστά ως πρώτο βήμα τη διερεύνηση ύπαρξης δομικής βλάβης στο μυοκάρδιο – την ύπαρξη δηλαδή δομικής καρδιοπάθειας.
Για το σκοπό αυτό πρέπει να λαμβάνεται ένα πλήρες ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, ο ασθενής να εξετάζεται ενδελεχώς κλινικά , να διενεργείται ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχοκαρδιογράφημα και να διερευνώνται οι παράγοντες κινδύνου για στεφανιαία νόσο . Εάν υπάρχουν ύποπτα ευρήματα, θέση έχει η μαγνητική τομογραφία καρδιάς, εξέταση που αποσαφηνίζει πλήρως τη μυοκαρδιακή δομή Επί απουσίας παθολογικών ευρημάτων θεωρούμε ότι η αιτιολογία εμφάνισης των αρρυθμιών είναι ιδιοπαθής.
Σε υποκείμενη καρδιακή ανεπάρκεια (ισχαιμική ή διατατική) ή μυοκαρδιοπάθεια , και για την πρόληψη αιφνίδιου καρδιακού θανάτου εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο εμφύτευσης μόνιμου απινιδωτή . Σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασθενών με δομική καρδιοπάθεια, ιδιίτερη η αξία έχει η ηλεκτροφυσιολογική μελέτη.
Σε ασθενή με ιδιοπαθούς αιτιολογίας κοιλιακή ταχυκαρδία, πρώτη επιλογή είναι η κατάλυση αυτής η οποία σε αυτές τις περιπτώσεις συνοδεύεται από πολύ υψηλά ποσοστά επιτυχίας (90%).
Παρόμοια είναι η αντιμετώπιση ιδιοπαθούς μη εμμένουσας κοιλιακής ταχυκαρδίας, ειδικά εάν είναι συχνή και συμπτωματική, προκαλεί δήλαδη αίσθημα παλμών και ζάλη.
Σε ασθενείς με πολλαπλές έκτακτες κοιλιακές συστολές απαραίτητος είναι ο υπολογισμός του αριθμού τους σε 24ωρη βάση με Holter ρυθμού. Εάν αυτές υπερβαίνουν τις 5-10.000 και επιμένουν σε διάστημα μεγαλύτερο του τριμήνου, προχωρούμε σε πιο ενδελεχή έλεγχο του ασθενούς.
Η μαγνητική τομογραφία καρδιάς μπορεί να αναδείξει αρχόμενη επηρεασμένη λειτουργία της δεξιάς και της αριστεράς κοιλίας και συχνά αποτελεί εξέταση εκλογής. Η φαρμακευτική αγωγή συνήθως δεν έχει καλά αποτελέσματα και όποτε κρίνουμε ότι πρέπει να κατασταλούν οι έκτακτες κοιλιακές συστολές, προχωρούμε σε κατάλυση της αρρυθμιογόνου εστίας.
Αρρυθμίες :Κατάλυση
Η κατάλυση (ablation) πραγματοποιείται με εισαγωγή καθετήρων από τη μηριαία φλέβα του ασθενούς . Σε περιπτώσεις υπερκοιλιακών αρρυθμιών η κατάλυση στοχεύει στη διακοπή του βραχυκυκλώματος με πρόκληση βλαβών στην βραδεία (δεύτερη) οδό του κόμβου και στο παραπληρωματικό δεμάτιο με χρήση υψίσυχνου ρεύματος . Τα συστήματα ηλεκτροανατομικής χαρτογράφησης που διαθέτουν τα σύγχρονα ηλεκτροφυσιολογικά κέντρα είναι απαραίτητα τόσο για την διαπίστωση του υποστρώματος του μυοκαρδίου όσο και για την ανίχνευση της αρρυθμιογόνου εστίας ή εστιών. Στα κέντρα αυτά γίνονται και οι επεμβάσεις κατάλυσης με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα από ιατρούς με εξειδίκευση στον τομέα αυτό (ηλεκτροφυσιολόγοι)